Dieper in de cultuur van Afrika

Ik mag kleine Vera even pakken terwijl de familie toekijkt

Na ons tripje naar het Malawimeer was ik weer helemaal klaar voor het project. Woensdag voelde Hanne zich heel moe en moest Mieke papierwerk regelen waardoor ik besloot om alleen naar Sitima te rijden. Ik genoot van de fietstocht, onderweg zag ik ouders die me herkenden en van ver tegemoet wuifden. Op de school kwam Sam vertellen dat hij tevreden was dat hij iemand van ons terug zag. Andere leerkrachten stonden vanop een afstand te wuiven of kwamen een kijkje nemen. Het verbaasde en ontroerde me dat ze ons hadden gemist, we waren eigenlijk maar twee schooldagen weg geweest. Sam vroeg me raad om de kinderen beter te kunnen onderwijzen. We wisselden ideetjes uit en kwamen zo tot nieuwe mogelijkheden. Tijdens de speeltijd besloot ik om terug te rijden. Normaal vertrekken we altijd rond de middag maar omdat ik alleen was en een beetje voorzichtig wou zijn besloot ik om op een ander tijdstip te vertrekken. De mensen weten wanneer we ongeveer passeren, ik vond het veiliger om onverwacht voorbij te fietsen. Voorzichtigheid blijft belangrijk aangezien je door je blanke kleur de aandacht trekt en aanzien wordt als rijk. Tijdens het terugrijden kwam ik de moeder van Alexander achter op een fiets tegen, ze viel er bijna af van het wuiven. Haar enthousiasme, spontaniteit maakt mij steeds super goedgezind. Ik reed dan ook met een glimlach terug naar Zomba plateau (ondanks de berg waar ik me toch nog niet helemaal heb overgezet).

De volgende dag reden we weer voltallig naar het project. We zouden 's middags het babytje van een leerkracht bezoeken en in de namiddag de voetbalschoenen en kleren verdelen, een drukke dag dus. Om het babytje te zoeken moesten we eerst een uurtje door de “bush” stappen. De mensen wuifden ons van alle kanten toe. De hele familie van Moondy zat ons aan het huisje op te wachten met de nieuwe baby. Lukerene stelde heel de familie voor, we mochten de baby even pakken en vervolgens kregen we een bord met eten. De baby had nog geen naam. Na overleg tussen Lukerene en Moondy (twee leerkrachten van de school die tevens familie waren van elkaar) werd besloten om het kindje naar mij te noemen. Het kreeg de naam Vera omdat Veerle nogal moeilijk is in het Afrikaans. Toch wel een hele eer. Na het afgeven van onze cadeau was het tijd om terug naar de school te gaan zodat we de voetbaltenuetjes konden uitdelen.
De meisjes kwamen één voor één binnen om schoenen, een short en een truitje te passen. Het ene meisje glunderde al sterker als het andere. Ze waren heel blij met hun verworven schoenen. In België ga je bij de voetbal en is het logisch dat je zelf schoenen gaat kopen (vaak in de kleur, het model naar je voorkeur). Hier voetballen de meisjes op hun blote voeten en is er veel moeite voor gedaan om genoeg voetbalschoenen te verzamelen en ze in Afrika te krijgen. Als je dan de gezichten van de meisjes ziet is het de moeite dubbel en dik waard. Aangezien er een dertigtal meisjes zijn en we maar tot twintig tenuetjes konden gaan moest er geselecteerd worden wie regelmatig naar de training kwam en wie niet. Rationeel gezien stond ik hier achter, emotioneel vond ik het moeilijk om tegen een aantal meisjes te moeten zeggen dat ze geen schoenen zouden krijgen. In een land waar zoveel armoede is en waar je zelfs in de winkels met periodes simpele zaken niet kunt aanschaffen is het heel moeilijk om aan voldoende voetbalschoenen te raken. Ik kon dan ook zien dat het niet realistisch was om aan iedereen schoenen te beloven.
Door hier te zijn besef ik keer op keer hoe goed we het hebben op bepaalde punten en hoe normaal we dit vinden. Ik heb het gevoel dat ik hier intenser met de zaken omga owv het feit dat het allemaal niet zo evident is. Zo kan ik heel hard genieten van een eenvoudige maaltijd. We hebben veel minder keuze en moeten meer moeite doen om het eten aan te schaffen (Tien kilometer wandelen voor cornflakes en melk is niet abnormaal). Als we dan eens een ijsje of nagerechtje eten is het feest. Ik ben heel tevreden dat ik dit mag beleven zodat ik nog meer van de kleine dingen kan genieten.
Ondanks het feit dat ik geniet van Afrika zijn er ook situaties waar ik het moeilijk mee heb. Zo wordt er hier nog heel veel aan witchcraft gedaan. In de dorpen worden moeilijkere mensen soms gewoon geëlimineerd. De witchdokter vergiftigd het slachtoffer dan (vaak in samenspraak met de chief van het dorp). Niemand stelt er vragen bij. Het kan zelfs zo ver gaan dat ze de kinderen van een man die eigenlijk niet van het dorp is en sterft durven vergiftigen omdat ze vinden dat deze er niet meer horen. De vader is er ook niet meer om hen te beschermen. Wanneer ik doorvraag of er dan echt niemand reageert op deze situaties, het toch niet kan dat niemand het verschil tussen goed en kwaad herkent dan blijkt dat ze zo weinig ontwikkeling, scholing hebben gehad dat het voor hen heel moeilijk is om er bij stil te staan. Het behoort tot hun cultuur en daarmee is de kous af. Ik wist dat de cultuur hier anders was, dat de mensen laag geschoold waren maar had niet verwacht dat het zo ver ging dat zelfs onschuldige kinderen konden vergiftigd worden zonder dat er een haai naar kraaide. Omdat iedereen in grote armoede verkeerd is het bijna een plicht om te delen met de anderen, vanaf het ogenblik dat iemand het beter heeft als een ander of nadelig is voor het systeem kan het zijn dat er “maatregelen” worden genomen. De armoede waar de mensen in verkeren is voor ons heel moeilijk voor te stellen. Ze leven vaak in huisjes waar wij van zouden vinden dat ze zelfs niet goed genoeg zijn voor onze huisdieren. Het is echt overleven. Wanneer je probeert om te overleven draait het meer om de primaire behoeften. Ondanks het feit dat ik zeker niet goedkeur wat er gebeurt kan ik wel begrijpen van waaruit dit gedrag verder komt. Verdere scholing en ontwikkeling is dan ook meer dan welkom in een land als Malawi zodat de mensen kunnen loskomen van deze vreemde ideëen. Heel lang geleden verbrandden ze bij ons ook nog heksen owv bijgeloof, armoede, angst, te weinig ontwikkeling... In Afrika zal er nog een hele weg moeten afgelegd worden. Wij hebben het geluk gehad dat we deze periode sneller door zijn gekomen en gelukkig geen heksen meer verbranden, geloven in zwarte magie,... Wanneer ik in Malawi rondkijk moet ik vaak aan de verhalen van onze opa's en oma's denken, aan de geschiedenislessen die ik heb gehad. Het lijkt soms of ik terug gekatapulteerd ben in de tijd. Ik geloof er in dat het ook hier nog sterk kan ontwikkelen en zal veranderen. Het project in Sitima is al een stapje in de goede richting om de Malawezen te helpen om voor zichzelf te denken, zich te ontwikkelen,... Hopelijk lukt het hen om hun land verder te ontwikkelen zodat ze toch al niet meer hoeven te “overleven” en gewoon kunnen leven. Wanneer ze dan gewoon “leven” hoop ik dat ze hun warmte, vriendelijkheid en een normaal samenhorigheidsgevoel kunnen behouden. Het ontroert me elke dag opnieuw hoe ze met hun situatie omgaan {natuurlijk zonder al het witchcraftgedoe en de vergiftigingeskes:)}. Ik ben alleszins nog steeds blij dat ik in hun ervaringen mag delen (zolang da ze mij ni vergiftigen, deze ervaring laat ik liever aan mij voorbij gaan). Dus met mij is alles tot nu toe nog dik in orde. Volgende weekend is er in Mangotzi een muziekfestivalleke waar we de sfeer eens gaan opsnuiven, dan zal het met mij nog vele dikker in orde zijn vermoed ik, holépistolé!


groetjes,
Veerle